Proizvodna ćelija ili ćelija za transakcijski rad obuhvata grupu opreme ili procesa, obično postavljeni u obliku “U“, koji je posvećen kompletiranju proizvodnje familije delova ili usluga.
Ćelijska proizvodnja je jedan od osnovnih Lean alata koji obezbeđuje ispunjenje jednog od Lean principa, a to je tok jednog komada. Tok jednog komada je stanje koje postoji kada se proizvodi kreću kroz proizvodni proces po jedna jedinica u jednom trenutku, po stopi utvrđenoj potrebama kupca. Suprotno od toka jednog komada je proizvodnja velike serije ili lota.
- Dobra proizvedena u velikim serijama izrade dovode do kašnjenja u procesu (stvara se rad u procesu)
- Nijedna stavka ne može da se kreće ka sledećem procesu dok se sve stavke u seriji ne obrade.
- Što je veća serija, veća količina stavki se ne pomera i čeka između koraka procesa (veća količina rada u procesu, znači i veća rasipanja).
Ćelijska proizvodnja (ĆP) se odnosi na proizvodni sistem u kome se oprema i radne stanice raspoređuju u efikasnom redosledu, koji omogućava kontinuirano i nesmetano kretanje zaliha i materijala za proizvodnju proizvoda od početka do kraja u pojedinačnom toku procesa, dok nastaje minimalni transport ili vreme čekanja, ili bilo kakva kašnjenja po tom pitanju. Ćelijska proizvodnja je važan segment Lean proizvodnje. Pristup ćelijske proizvodnje vodi ka poboljšanju procesa, kao i specifičnih operacija. Ćelijska proizvodnja daje fleksibilnost kupcima pri izboru željenog proizvoda. Pretvaranje fabrike / laboratorije u ćelijsku proizvodnju znači eliminaciju rasipanja iz procesa i operacija.
Da bi postavili liniju sa pojedinačnim tokom procesa (ili pojedinačni tok proizvoda), potrebno je da pronađete svu različitu opremu potrebnu za proizvodnju proizvoda ili pružanje usluge u istom proizvodnom prostoru. Ovo je u suprotnosti sa tradicionalnim uspostavljanjem “serije i čekanje u redu” u kome se samo slična oprema stavlja u istu oblast. Po uspostavljanju “serije i čekanja u redu“, proizvod koji treba da prođe obradu na određenoj opremi treba da se transportuje do oblasti gde se nalazi oprema. Tu postoje čekanja u redu za obradu u serijama. Takav sistem se ponekad odražava na transport i odlaganje doziranja. U uspostavljanju pojedinačnog toka procesa proizvodi se jednostavno prenose sa jedne opreme – uređaja na sledeći duž iste proizvodne linije slobodno protičući, izbegavajući transport i kašnjenja u doziranju.
Na slici ispod prikazan je ćelijski raspored u obliku U i sa paralelnim linijama. Ćelijski raspored u obliku U je primenjen u prijemnoj ambulanti u Centru za medicinsku biohemiju KCN. Vodeće vreme koje je bilo potrebno za obradu podataka za jednog pacijenta pre implementacije Lean projekta bilo je 144 sec. Posle izvršene promene u usmeravanju toka procesa i uklanjanja uskih grla to vreme je palo na 50 sec, odnosno smanjeno je za 71% u odnosu na početno stanje.
Ćelijski raspored u Centru za medicinsku biohemiju
Generalno gledano primenom ćelijskog rasporeda može se očekivati smanjenje potrebnog prostora za 54%, smanjenje zaliha za 75%, povećanje produktivnosti za 49% i smanjenje vodećeg vremena za 73%.[1]
Pošto različito obrađeni proizvodi zahtevaju različite radne ćelije, velika organizacija sa raznovrsnim proizvodima treba da izgradi nekoliko različitih radnih ćelija ako se žele pojedinačni tokovi procesa. Kada imaju dovoljnu količinu proizvoda za rad (kao što je slučaj u laboratorijama za medicinsku biohemiju, iskustvo dokazuje da radne ćelije mogu da budu brže i efikasnije u proizvodnji od sistema “serije i čekanja u redu”.
Jedna od tehnika koju može koristiti ćelijska proizvodnja za postizanje proizvodnje “baš na vreme” je “sistem vučenja” u kojem se potrebne zalihe i materijali zatraže ili “povuku” u svaku stanicu od prethodne stanice koja ga obrađuje. Ovo “vučenje” može poticati od samog krajnjeg kupca, čime se osigurava da su proizvedeni proizvodi samo oni koji treba da zadovolje narudžbinu kupca. Ovo sprečava rasipanja od proizvoda koji neće biti prodati.