Za vreme vladavine prvog kineskog cara Qin Shi Huangdi (221 BC), standardizacija, ključni aspekt Lean, korišćena je za proizvodnju samostrela sa standardizovanim delovima koji se mogu brzo zameniti u borbi. Drugi primeri početkom masovne proizvodnje uključuju masovno štampanje knjiga, počev od 1400. godine koristeći Gutenbergove štamparske prese.
Tvrdi se da je 1500. godine venecijanski Arsenal bio u stanju da proizvede jednu galiju dnevno korišćenjem principa na pokretnoj traci i radnu snagu do 16.000 ljudi. Do 1574. godine prakse u Aresnalu su bile toliko napredne da je kralj Francuske Henry III bio pozvan da gleda izgradnju kompletne galije u kontinuiranom toku, koja ide od početka do kraja za manje od sat vremena (Jim Womack, 2011).
Iako postoje slučajevi rigoroznog razmišljanja o procesu u proizvodnji unazad do Arsenala u Veneciji u 1450. godini, prva osoba koja zaista integriše ceo proizvodni proces je bio Henry Ford. Na Highland Park, MI, u 1913. on je dosledno spajao izmenjive delove u standardnom radu na pokretnom transportnom sredstvu tako da se stvori ono što je on nazvao tok proizvodnje (Slika 2.1). Javnost je shvatila ovo kao dramatično kretanje pokretne traka, ali sa stanovišta proizvodnog inženjera proboji su u stvari otišli mnogo dalje.[1]
Pokretna traka u FordCompany
Lean proces toka, koji se naziva Lean proizvodnja, kontinuirani tok, a od nedavno, Just – In – Time proizvodnja, inovirao je Henry Ford na početku prošlog veka. On je uporedio svoj koncept montažne linije sa rekom koja teče u kontinuitetu. Sve što remeti tok je rasipanje koje se mora eliminisati. Koristeći ovu metodologiju, Ford Motor Company je mogla početi i završiti model T u nešto više od 30 sati.
Kada je Kiichiro Toyoda, Taiichi Ohno i drugi u Toyota pogledali na ovu situaciju 1930. godine, a intenzivnije tek posle Drugog svetskog rata, palo im je na pamet da niz jednostavnih inovacija može da učini moguće da obezbediti i kontinuitet u toku procesa i raznovrsnost ponude proizvoda. Stoga su preispitali originalno razmišljanje Forda i izmislili Toyota Production System.
Fordov pristup je imao snažan uticaj na Taiichi Ohno, osnivača Toyota Production System, koji je 1950. godine obezbedio svim inženjerima u Toyota kopije Fordove knjige, Today and Tomorrow, prvobitno objavljen 1926. godine i ponovo objavljena 2003. godine.
U kasnim 1940-tim, Toyota Motor Corporation zasniva svoj proizvodni sistem na procesu Lean toka. Naravno, Toyota je izgrađena na Fordovim konceptima, koji su bili metodični, jednostavni i efikasni, ali veoma nefleksibilni. Lean tok, kako je angažovan u Toyota, povezao je svoj proizvodni sistem sa potražnjom kupca u realnom vremenu i dopunom zahtevanih materijala – tako da je samo tačna količina potrebnih proizvoda i materijala proizvedena u bilo kom određenom trenutku.
Lean evoluciju od 1883. godine do 1980. godine uz navođenje najvažnijih događaja vezanih za Lean koncept prikazana je na narednoj slici. Jasno se vidi kako se dramatično smanjivao trošak proizvodnje uz istovremeno skraćivanje vremena ciklusa – vreme od prvog koraka u proizvodnji proizvoda ili isporuci usluge do isporuke. Čitalac će to najbolje razumeti ako pogleda koliko je koštao lap top računar 2000. godine (preko 4.000 maraka) i koliko košta danas sa mnogo boljim karakteristikama i daleko većim mogućnostima skladištenja podataka (manje od 400 Euro). Tako dramatično snižavanje cene proizvoda bilo je moguće samo zahvaljujući uvođenju Lean i eliminisanju rasipanja koja su bili u procesima.
Lean evolucija – Istorijska perspektiva do 1980.
Na na narednoj slici su prikazani najznačajniji pojedinci koji su doprineli da svet dođe do pune primene Lean koncepta u svim sferama proizvodnje i pružanja usluge.
Pojedinci koji su doprineli Lean evoluciji u poslednjih 100 godina
Evolucija Lean od proizvodnje u zdravstvo i u državnu i javnu upravu prikazana je na narednoj slici. Očigledno je da uslužne delatnosti, a posebno zdravstvo i javna uprava doživljava svoje uspešne korake kroz Lean sistem već duže od 10 godina.
Evolucija Lean koncepta do današnjih dana